Lees hier hoe een sterk gevoel van NEE mijn grootste leermeester blijkt te zijn.
Zeven jaar geleden kwam ik in aanraking met de filosofie van Deep Democracy.
Sinds die tijd begeleid ik teams met behulp van deze methode. Vier jaar geleden ontstond de wens om Deep Democracy (DD) onder de aandacht te brengen in het onderwijs om daarmee bij te dragen aan de beweging naar gedeeld leiderschap. Die overigens niet alleen in het onderwijs gaande is, maar dat terzijde.
Als ik helder weet wat ik wil, dan ga ik er voor:
– Ik experimenteer in klassen en leer hoe kinderen reageren op de methode;
– Ik benader diverse mensen uit het onderwijs om de cultuur te snappen;
– Ik begeleid onderwijsteams naar samenwerken;
– Ik ben opleider DD geworden, om mensen niet alleen te begeleiden in gesprekken die spannend zijn, maar ze ook te leren zelf de wijsheid uit de groep te halen.
So far, so good, denk je dan.
Totdat er op mijn pad iemand kwam die mij adviseerde helemaal voor de sector onderwijs te kiezen, zodat ik specialist ben én nog beter vindbaar. Dat klonk logisch en toch deed ik dát niet! Sterker nog ik pakte niet verder door.
Het voelde als falen dat ik mij niet volledig op de sector onderwijs toelegde, want ik hoor toch mijn hart te volgen?! Dat was een sterke overtuiging die extra op scherp gezet werd toen een collega een artikel publiceerde in een gerenommeerd onderwijsblad. AU, waarom zij wel en ik niet! Ik voelde mij slap, waarom zocht ik niet dit soort media op? Waarom, als ik graag werk met teams in het onderwijs, kies ik er niet helemaal voor? In plaats van afleiding te zoeken in televisie kijken of ander werk doen, onderzocht ik mijn eigen NEE.
Het bleek om twee dingen te gaan: Het “pak wat ik aan heb blijkt te klein”!; En ik zie dingen echt anders!
Als ik met onderwijsteams werk ervaar ik een appèl op heldere instructies. “Geef ons concrete handvatten”, hoor ik regelmatig. “Zeg gewoon wat we moeten doen.Jij bent de expert”. Terwijl ik net jaren getraind heb om neutraal te zijn, zodat de wijsheid uit de groep kan komen. Het verzoek om voor de groep te bepalen wat ze moeten doen, voelde als een klap op mijn kop. Dat ik niet concreet genoeg ben raakt duidelijk oud zeer. “Ik kan blijkbaar niet met onderwijsteams werken, besloot ik onbewust, en dan moet ik iets doen waar ik geen voorstander van ben…” Later zou ik weten dat dit groeipijn was die ik wegduwde.
Het maakte mij er extra van bewust dat ik geloof in samen zoeken. Ik wil die alwetende expert niet zijn die anderen vertelt hoe ze moeten samenwerken. Daar geloof ik niet in, NEE! Die rol van “Neutrale proces begeleider” ligt mij geweldig. Ik hoef de antwoorden niet te weten. Ik hoef alleen het proces te begeleiden.
Toch zei Myrna Lewis, de grondlegster van DD, in een supervisie tegen mij: “Be the teacher Inge!”
Ik voelde angst bij dat advies. NEE! Ik kreeg zelfs ontzettende hoofdpijn.
Door niet weg te gaan bij de fysieke pijn, maar er juist naartoe te gaan ontdekte ik dat ik een negatieve associatie had met de expert rol. Dominant, alles bepalend, procedures volgen in plaats van naar mensen kijken, beoordelend. Daardoor zag ik de kracht van de rol niet meer. Duidelijkheid creëren, leiderschap tonen, mensen op hun niveau laten leren (scaffolding).
De onderwijsteams hadden gelijk. Diep van binnen wist ik dat al, en daarom raakte het mij zo. Om nog meer het verschil te maken moet ik die expertrol pakken. Doodeng. En dat terwijl ik juist teams leer om zich uit te spreken en hun verantwoordelijkheid te pakken. Ik mag het dus zelf ook nog meer gaan doen!
Vervolgens kreeg ik een telefoontje van een HR adviseur voor wie ik 16 basisschooldirecteuren drie dagen heb begeleid richting samenwerking. Wat bleek! Het was een hele worsteling geweest, maar nu een jaar later plukte de HR adviseur er nog steeds de vruchten van.
Juist omdat ik het ongemak van mijn deelnemers had gedragen die dagen, hadden ze afspraken gemaakt die ze echt aan het uitvoeren waren. “Sit in the fire without being pulled” heet dat, wat betekent dat je aanwezig blijft als het spannend wordt en daardoor de verantwoordelijkheid bij de groep laat liggen.
Natuurlijk! Dat is waar ik in geloofde. Werken vanuit het vertrouwen in de wijsheid van de groep. Dat vraagt van mij om niet mee te jagen in het systeem “zeg mij hoe ik dit moet doen”. Dat betekent dat ik anders lesgeef dan er nu soms van de rolopvatting verwacht wordt. Met concrete handvatten alleen, kom je er niet. Het vraagt allereerst een mindset switch, waarin je gaat zien dat iedereen aandeel heeft in het geheel. Juist zo krijg je gedeeld leiderschap.
Ik laat mensen ervaren hoe gaaf het is om samen te zoeken naar wat het beste is voor de school, de leerlingen en hun ouders. Dat ís mijn expertise! En daarin mag ik mensen soms iets meer bij de hand nemen en ze zeggen wat ik zie gebeuren. Teveel vertrouwen geven is uit balans.
Dat brengt mij bij mijn tweede inzicht. Nu krijg ik regelmatig de vraag hoe gebruiken we DD in de klas. Daar gaat het artikel van mijn collega ook over. Die ik overigens enthousiast verspreid heb toen ik inzag dat het helemaal geen wedstrijd is wie wat doet. We doen het samen.
Ik geloof echter dat leerkrachten eerst zelf die mindset van ‘de wijsheid van de groep en gedeeld leiderschap’ moeten ontwikkelen. Als ze dat doen dan gaan ze het vanzelf gebruiken in de klas doordat ze de basishouding ‘modelen’. Het begint bij de cultuur binnen school, en niet bij weer een methode in de klas. De kinderen en studenten pikken het snel op heb ik gezien!
Mij volledig specialiseren op onderwijsteams voelt nog te vroeg. Ik werk ook graag met teamleiders uit andere branches. Dat is nu een bewuste keuze, zo houd ik mijn blik fris.
Ik heb mijn eigen patroon doorbroken! Ik voel mij expert. Ik vraag mij niet meer af: wie ben ik … Ik heb jaren ervaring met het begeleiden van teams, ook in het onderwijs.
Ik ben een teacher 3.0. met een hart voor het onderwijsvernieuwing. Dat is mijn ware JA!
Reflectievraag: Wanneer heb jij afgelopen maand een sterke NEE gevoelt? Een fysiek onprettig gevoel of een irritatie op iets of iemand… Welke oude gedachten over wie je bent mag jij loslaten?
